POŽEGA - DONJA DOBRINJA – SPOMEN ČESMA

O spomen-česmama požeškog kraja, Kristinka Selaković, Marija Selaković i Ilija Misailović , objavljen u "Požeškom godišnjaku" (br. 3, 2003)

Donje Dobrinje spomen-česma

U centru sela Donje Dobrinje nalazi se spomen-česma impozantnih dimenzija za seosko područje. Ovom velelepnom spomeniku predhodila je spomen česma skromnijih dimenzija koja je podignuta 1953. godine od strane Udruženje boraca NOR-a. Bila je u obliku kamenog portala, širokog oko 1,5 a visokog  2,0 metara. Na tom zidu od tesanog kamena  bile su postavljene tri granitne ploče (jablanički gabro) na kojima su bila imena žrtava i boraca NOR-a 1941-1945. godine. Danas niko ne zna da objasni, kako je došlo do toga da te već postojeće ploče nisu ugrađene u novi spomenik nego su sklonjene iza zida nove školske zgrade. Sačuvane su samo dobrom voljom sadašnjeg učitelja Aleksandra Pavlovića.

Učitelj Aleksandar Pavlović

 Natpisi na staroj ploči:

              I 

Od 1941 – 1945,Stočić Momčilo,Mijailović Milija,Pavlović Dragan,Stević Gvozden i pet članova neznanih boraca čija se tela nalaze na Smišlju Žrtve fašističkog terora Stojanović Jovanka Poginuo na izgradnji Pruge Šamac-Sarajevo 1947.god. Lađevac Obrad 5 – X – 1953

             II

Budimir Bogdanović,Milija Bogdanović,Patar Vučićević,Jovan M. Ilić,Radenko Jovanović,Tihomir Lađevac,Milija Z. Lađevac,Vojin Lađevac,Milomir Lađevac,Joksim Lađevac,Čedomir Lapčević,Vlaisav Maslić,Jovan Marjanović,Stanislav Manisavljević,Rajko Savić,Petar Stojčić,Mitar Simović,Milutin Stojčić,Nestor Tešić,Velimir Savić,Milomir Ilić

Spomen česma u Donjoj Dobrinji  podignuta 1953. god.

Verovatno ovaj prvi spomenik nije urađen sa svim imenima poginulih ratnika. Bilo bi boje da su te postojeće ploče postale sastavni deo novog spomenika, pogotovo zato što je inicijativu za gradnju i novog spomenika vodilo isto Udruženje boraca NOR-a.

Ovoj česmi predhodila je akcija dovođenja vode u centar sela. Izvor je udaljen oko 1 500 metara. Prosečna izdašnost izvora je oko 0,100 l/s, a temperatura vode je 13,6 stepeni Celzijusa, izmerena 28. Jula 2003. godine. Izvor nema poseban naziv, već samo vrelo. Nalazi se na imanju Ljubiše Stojanovića. Kaptiran je odmah posle drugog svetskog rata 1948, a voda je dovedena gusanim cevima koje su ostale od neuspelog pokušaja dovođenja vode u Duškovcima pre rata. Danas se ovim izvorom opslužuje pored spomenika i škola i još 12 domaćinstava u centru sela.

Foto : Branislav Mlađenović

       Nova spomen česma je podignuta 1979. godine. To je jedna složena kompozicija , oblikovana u betonu, sa više naglašenih pregrada, stepenastih plitkih korita, koje imaju ulogu da istaknu centralni deo spomenika u obliku otvorenog cveta sa pet latica, polukružno postavljenih. Svaka kamena latica je različite visine ; donji deo je polukružno završen stilizovanim klupama, a gornji deo je završen talasastom linijom. Svaka latica nosi spomen-ploču od crnog gabra sa uklesanim imenima poginulih ratnika , a centralna – srednja latica , koja je po dimenzijama najviša, nalazi se i bronzani reljef sa likom Momčila Stojčića. Reljef je urađen u obliku medaljona, prečika 60 cm. Autor je Velimir Karavalić koji se potpisao latinicom u donjem delu ( svi ostali napisi su ćirilični ), iznad levog ramena portretisanog. Takođe stoji i godina 1979.

Autor - Velimir Karavalić

Prilaz sa stepeništem i koritima

Bronzani reljef sa likom Stojčić Momčila

      Levo i desno od centralnog dela gde se zapravo nalaze i dve cevi – lule, stepenasto su postavljena kamena korita iz kojih se, od najvišeg ka najnižem preliva voda. Prema zaleđu podignut je betonski zid oplaćen mermernim pločama oko koga su uzdužno i poprečno postvljene jednostavne klupe sa betonskim pravouganim naslonima, za putnike namernike i umorne prolaznike. Do česme se dolazi polukružnim i pravolinijskim stepeništem. Ceo prostor je popločan kamenim oblucima.

Kameni obluci na prilazu

         Spomenikom dominira jedna duža, hotizontalna osa koja prati glavni put u dužini od 20 m. Okolinu krasi kultivisano zelenilo, tuje, pačempresi i ukrasno šiblje. Projektant ove spomen česme je arhitekta Svetlana Đukić-Reljić, a izvođač majstorskih poslova na izradi spomenika bili su Miloš Vučićević, Miloš Bogdanović i Milija Đurić.

Klupe sa betonskim pravougaonim naslonima

       U kompoziciji spomenika nalaze se tri ploče informativnog sadržaja. Na jednoj od mermernih ploča piše : 

Spomen česmu izgradiše

Građani Donje Dobrinje i

SUBNOR Požega

7. Jula 1979. godine

Projektant

arh. SVETLANA ĐUKIĆ – RELJIĆ

I ploča - Spomen ploča graditeljima

SNAGA JE NAŠA PLANINSKA RIJEKA

NJU NEĆE NIGDE USTAVITI NIKO !

NAROD JE OVI UMIRATI SVIKO,

U SVOJOJ SMRTI DA NAĐE LIJEKA

II ploča - Ploča sa stihovima

LAĐEVAC OBRAD

POGINUO NA IZGRDANJI PRUGE

Šamac – Sarajevo 1947. god.

III ploča - Lađevac Obradu

Ploče na centralnom delu česme :

Na prvoj ploči latice su uklesana ova imena :

1912 - 1918

Bogdanović Budimir

Bogdanović Velimir

Bogdanović Vladimir

Bogdanović Milija

Božović Ilija

Vitorović Milovan

Vitorović Vitor

Vitorović Ljubo

Vitorović Mijat

Vučićević Petar

Ilić Jovan

Ilić Milomir

Jovanović Radenko

Jovanović Ilija

Jovičić Joviša

Jovičić Ilija

I ploča latice sa natpisima

Na drugoj ploči latice je uklesano :

1912 - 1918

Jovičić Milenko

Kolarević Ljubomir

Kolarević Stevan

Kolarević Milisav

Lađevac Vitor

Lađevac Dragiša

Lađevac Stevan

Lađevac Budimir

Lađevac Joksim

Lađevac Vojin

Lađevac Milomir

Lađevac Tohomir

Lađevac Svetomir

Lađevac Milija

Lađevac Milan

Lađevac Ilija

Lapčević Čedomir

Marjanović Jovan

II ploča latice - sa natpisima

Na srednjoj, centralnoj latici spomenika , koja je po dimenzijama najviša nalazi se bronzani reljef Momčila Stojčića . Ispod ploče na kojoj piše

1941 – 1945

Stojčić Momčilo

Ispod ovog imena Je uklesna zvezda petokraka na kojoj su zraci osenčeni u pravoliniskoj formi sa jednom polovinom.

Bronzani reljef sa likom Stojčić Momičila

Ispod zvezde stoje sledeća imena :

Petrović Mileta

Mijailović Milija

Stević Gvozden

Pavlović Dragan

ŽRTVE FAŠISTIČKOG TERORA

Jovanović Jakov

Jovanović Milan

Kolarević Milomir

Stojanovič Jovanka

Stefanović Ljubivoje

Stefanović Stanimir

Ilić Aleksandar

Centralna III latica - sa natpisima

 

Četvrta ploča latica :

1912 - 1918

Maslić Vlajisav

Maslić Miloš

Maslić Milenko

Maslić Živko

Maslić Milovan

Maslić Čedomir

Maslić Milisav

Matović Radenko

Ostojić Gojko

Pavlović Dragić

Pavlović Dragoljub

Pavlović Sreto

Savić Rajko

Savić Vidoje

Savić Velimir

Simović Vojimir

Simović Mitar

Stefanović Milun

Stanisavljević Stanislav 

IV ploča latice sa natpisima

Peta ploča - latica

1912 – 1918

Stojanović Tihomir

Stojanović Rađen

Stojčić Pavle

Stojčić S. Petar

Stojčić Gvozden

Stojčić Ivan

Stojčić Dragiša

Stojčić Ljubinko

Stojčić Živorad

Stojčić Vladisav

Stojčić Joviša

Stojčić Milutin

Stojčić N.Petar

Tešić Todor

Tešić Nestor

Tešić Ostoja

Tečić Stojan

  (nemamo sliku - ako neko ima neka mi pošalje)

Fotografije Branislav Mlađenović nastavnik u penziji iz Požege.

Zahvaljujem se i Jasminki Đurić višem bibliotekaru Narodne biblioteke Požega na pomoći.

Poreklo prezimena, Donja Dobrinja (Požega)

Poreklo stanovništva sela Donja Dobrinja, opština Požega – Zlatiborski okrug. Prema knjizi LJubomira LJube Pavlovića „Užička Crna Gora“. NASELJA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 19) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXXIV), Zemun 1925. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.

Položaj sela i zemlje.

Donja Dobrinja je u srednjem toku Dobrinjske Reke na obema stranama, gde se južna i zapadna strana polagano podižu u visoka brda, severna neprimetno ulazi u srednjedobrinjsku ravan a istočna neosetno velikom širinom podiže se na plećate zaravni visokog Loreta. Na južnoj strani je Smišalj, poslednji veći izdanak Crnokose većeg obima; osojne strane su mu blage i po njima je selo. Samo na visokoj Vranovini, najvišem zapadnom vrhu pomaljaju se visoki konglomeratski kamalji, koji se vade za vodenično kamenje. Po Smišlju su škriljci i bez kamena, a po osoju ovde-onde kopa se zgodna ilovača, koju su ranije upotrebljavali za građenje užičke grnčarije. Glavno zemljište je na sever i na istok, dokle oko bujne reke je vrlo malo polja. Potocia sa Loreta i sa Smišlja tako navodnjavaju polja da su livade i voća ovog sela u najboljem položaju.

Seoske su kuće u Osoju Smišlja, visoko podignute od polja, u velikim džematskim grupama: Lapčevići od zapada, levo od njih Bošnjaci, na sredini kose Stojčići i do Loreta Lončari; bliže kosi a u ravni su: Ješići, Lađevci i Tošići, svi u jednom trouglu pod Lončarima. Na desnoj strani reke je Vranovina sa vrlo mnogo kuća i porodica.

Starine u selu.

Samo ime sela kazuje za stara naselja. Po Reci i prostranim poljima po Osoju naći će se tragovi starije kulture i života. Samo su ovi tragovi su od onih porodica, koje su ostale bez potomstva.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

Donja Dobrinja ima najstarije dobrinjske porodice ali one nisu starosedelačke i one su doseljene u davnini, naselile se i dalje pomerale.

–Stojčići su najstarija porodica a uz to i najstarija sveštenička porodica, koja je dugo prednjačila u selu i okolini. Iz ove porodice pre Karađorđevog ustanka bilo je četiri sveštenika i dva episkopa, po imenu Nestor i Arsenije, koji su popovali u ovom kraju, a episkopi izgleda da su delovali u Gacku. Udova popadija Stojka sa udovim sinom popom i još dva došla je u ovo selo, naselila se se na sredini Osoja i tu ostala. Jedan od njenih sinova bio je vladika, koji nije dolazio u ove krajeve, ali im je oduzeo još jednog i zakaluđerio u kablarskim manastirima. Stojka je došla iz Drobnjaka i poslednji pop u porodici bio je pop Jovica, učenik manastira Blagoveštenje, gde je i služio. Stojčića je danas 15 kuća, slave Mratindan.

–Tošići su druga stara porodica, doseljeni iz Drobnjaka. Ovi mali, lepi, krupuljavi, vrlo snažni Dobrinjci, prgavi su, vrlo vredni, uvek borci za prvenstvo u selu, poricali da su oduvek bili takvi, pa ih u početku Prvog ustanka i nalazimo kao takve. U doba Karađorđevog ustanka a i ranije viđamo kneza Savu Ješića, člana ove porodice i tetka knez Miloševog. Oni su izvan Osoja, nekako u sredini polja oko izvora i seoskog jezera; ima ih 23 kuće, slave Đurćevdan.

IZVOR: LJubomir Pavlović „Užička Crna Gora“. NASELJA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 19) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXXIV), Zemun 1925. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.

Najbliže lokacije (udaljenosti vazdušna linija od Donja Dobrinja):
Naseljeno mesto: Srednja Dobrinja (1.168 m)  Tabanovići (1.530 m)  Ostojići (1.724 m)  Pavlovići (2.713 m)  Loret (2.728 m)  Papratište (2.850 m)  Maslaći (3.280 m) 
Brdo: Mađer Brdo (2.622 m) 
Planina: Pavlovića Brdo (2.571 m) 
Kosina (obronak - nagib): Musina Strana (0.998 m) 

Koja je geografska širina i dužina i gde je Donja Dobrinja?
Geografska širina: SEVERNO 43° 55' 21.86" (prikaz u decimalnom brojnom sistemu 43.9227400)
Geografska dužina: ISTOČNO 20° 3' 44.32" (prikaz u decimalnom brojnom sistemu 20.0623100)
Nadmorska visina (elevacija): 0 metara
Broj stanovnika (populacija): 0
Digitalni model terena: 539
Vremenska zona: Europe/Belgrade.

Donja Dobrinja poštanski broj:
Država: Srbija